Contoh Drama Bahasa Jawa Beserta Unsur Intrinsiknya

WIBISANA DITUNDHUNG

Kocap ing Praja Ngalengka, Sang Prabu Dasamuka saweg nandhang duhkita, amarga ananing peperangan kang sangsaya suwe sangsaya gawe rusaking para kawula lan wis akeh para  paramparaning praja dalah para putra kang wus palastra. Nalika semana Sang Prabu Dasamuka lagya lenggah ing kursi gadhing dhampar kencana pinatik ing mas inten berleyan, gebyaring mas inten dadi blerenging kang padha nyawang, nanging kang nglenggahi kursi iku katon surem kucem suryane lir rembulan kalingan mega.

Kedadeyan iku dibarengi lungane rayi Kumbakarna tapa sare.

Kumbakarna               : “Prabu, kawula arep lunga saka praja, kula arep tapa sare ing ereng-erenge aldaka”.

Dasamuka                   : “Yen ngunu karepmu, yo wes, lungoo saka praja iki!”

Rayi Kumbakarna wus katundhung lunga saka praja, nulya tapa sare ing ereng-erenge aldaka.

Swaraning gendhing menyang seta wis setrep. Prabu Dasamuka ngendika sora adangu mring para kawula kang diwakili dening ki Patih Prahastha.

Dasamuka                   : “He Paman Prahastha, apa padha becik sarawuhmu aneng ngarsaku paman?”

Patih Prahastha           : “Nun kawula nok non, saking pangestuning anak angger kula dalah para kawula padha besuki. Lha ing peperangan iki apa sing bisa ngundurake prajurit kethek elek kang dipandhegani dening Rama? Nun nyandhong deduka ingkang kathah anak angger, para prajurit dalah putra paduka Bukbis, Kataksini sampun palastra.”

Dasamuka                   : “Lha dalah, kurang ajar tenan si Rama, yen kaya ngono ateges kethek elek saya ngasep mlebu Ngalengka?”

Patih Prahastha           : “Inggih, malah sampun damel pawotan wonten ing saler nagari Ngalengka, lan pawotan punika kadamel kanthi sentosa. Dene ingkang mendhegi damel pawotan punika pun Anggada lan Anila, dipun jangkuni dening Anoman.”

Dasamuka                   : “Sansaya kurang ajar. Anggada iku rak ponakanku dhewe, nanging kok malah nyengkuyung Prabu Rama sing dudu apa-apane. Paman Patih! Liya wektu, rimuken Anggada supaya gelem mbantu Ngalengka. Yen perlu iming-imingana kang nyenengake atine, lan sulang-sulangana yen dheweke iku rak kerabat Ngalengka, jalaran ibune Anggada iku rak kadang mudha karo Dewi Tari.”

Patih Prahastha           : “Inggih kawula noknon.”

Dasamuka                   : “Adhiku wong bagus Wibisana! Sun enteni wit mau kok ora ana guneme. Piye panemunira ana paprangan iki?”

Wibisana                     : “Kaka Prabu, manawi kaka prabu andangu dhateng kawula, kula matue prasaja. Waleh-waleh punapa sejatosipun tumindakipun kaka prabu ingkang sampun kumawantun angrebat garwaning asanes punika kirang prayogi, malah jer punika nalisir saking paugeraning negeri. Manawi kaka prabu badhe maluyakaken para kawula saking kasangsaran jalaran wontening paprangan punika, saenipun kaka prabu amangsulaken Retno Wara shinta dhateng prabu Rama.”

Dasamuka                   : “Setan alas!! Becik kabeh pakartine kabeh sedulur-sedulurku. Kumbakarno pintere mung ambadhog lan ngorok alas. Dikongkon maju perang mbentengi prajurit kang kalindhih ing paprangan malah mopo ora saguh, lan ngelek-ngelek panjenengan ingsun. Entuk owah opo kowe saka Rama Wijaya he?! Yen kowe ora seneng karo tumindakku ateges kowe ora seneng duwe sedulur aku. Ingsun dhewe yo ora sudi karo sedulur kang mbidho api rowang. Laire ana ing pihakku, nanging atine ing pihak mungsuh. Tak tegakake kowe Wibisana! Dadi begundhale Rama. Minggata saiki, yen ora minggat, tak pateni kowe, minggato! Minggat!”

Sang Prabu Dasamuka duka banget, lan Wibisana dipala nganti ten enget purwa madya wasana. Kuwandhanira gilang-gilang aneng tengahing paseban.

Dasamuka                   : “Paman Prahastha! Buwangen Wibisana aneng tengahe samodra. Urip yo ben, mati yo sokur. Tiwas ngopeni sadulur kang ora ana gunane aneng Praja Ngalengka.”

Patih Prahastha           : “Inggih Prabu.”

Patih Prahastha sigra mbekta Raden Wibisana ditulung dening Raden Anoman, lan ragane kang kabuncang aneng arsa tiba ing samodra terus disaut dening Raden anoman.

Patih Prahasta : (Mbuwang Wibisana ana tengahe samodra)

Anoman                      : “Lapo Prahasta kuwi? Mbuwang Wibisana? Iyo, mbuwang Wibisana. Waduh, gawat iki, aku kudu nylametake Wibisana.” (langsung nyaut Wibisana wektu Patih Prahasta mbuwang ing samodra)

Sawise Wibisana disaut dening Anoman, Wibisana kabopong binekta mring Pancawati. Banjur Wibisana ketemu kalian Prabu Rama.

Wibisana                     : “Matursembah nuwun Prabu, panjenengan sampun nylametaken nyawa kula.”

Prabu Rama                : “Sing wes nylametno nyawamu iku Raden Anoman, dadi ucapno suwun marang Raden Anoman.”

Wibisana                     : “Matursembah nuwun Prabu anoman, panjenengan sampun nylametaken nyawa kula.”

Anoman                      : “Iyo, tak trimo ucapan suwunmu. Wes, saiki wenehono panjelasan marang Prabu Rama.”

Prabu Rama                : “Opo sing wes kedadeyan marang awakmu Wibisana?”

Wibisana                     : “Kula ditundhung marang Prabu Dasamuka, amargi kula mboten sepihak kaliyan Prabu Dasamuka.”

Prabu Rama                : “Ala temen sifate Dasamuka. Wes, saiki ngene, kowe arep melu aku ngrewangi Pancawati, opo arep mbalek melu Dasamuka ngrewangi Ngalengka?”

Wibisana                     : “Kula badhe tumut panjenengan Prabu, kula badhe ngrewangi Praja Pancawati, kula mihak praja ingkang sae lan mboten ala, kula inggih badhe ngabekti panjenengan.”

Prabu Rama                : “Yo wes lek ngunu kekarepanmu, tak trimo kowe dadi kerabate Pancawati.”

Para kawula Pancawati sami gumbira anampa Raden Wibisana ngawula ing Pancawati.

UNSUR-UNSUR INTRINSIK

Unsur-unsur intrinsik ing sajrone crito Wibisana Ditundhung yaiku:

1.      Tema        : Pewayangan

2.      Alur/Plot  : Maju

3.      Paraga lan watake :

·         Kumbakarna         : Becik lan berbudi wening.

·         Dasamuka                        : Murka, ala, lan serakah.

·         Patih Prahastha    : Ala, seneng mihak marang sing ala.

·         Anoman               : Becik lan seneng tetulung.

·         Prabu Rama          : Becik, bijaksana, lan seneng tetulung.

·         Wibisana              : Becik, seneng mihak marang kebecikan.

4.      Latar/setting

·         Latar panggonan  : Praja Ngalengka, Samodra, Praja Pancawati.

·         Latar wektu          : Awan.

·         Latar kahanan      : Tegang, seneng.

5.      Amanat/pesen moral        : Kita kudu mihak marang kabecikan lan aja maksakake                                     kekarepane dewe marang wong liyo.